Review Tonapparate Model 55

Het onderstaande artikel werd gepubliceerd op AV2D.com. U kunt de originele versie hier raadplegen.

Door Dirk Voordeckers - 20 september 2025

Er zijn luidsprekers die je beluistert. En er zijn luidsprekers die jou beluisteren. De Tonapparate Model 55 hoort ontegensprekelijk tot die laatste categorie.

Tijdens de eerste minuten van onze luistersessie bij Walden High End in Tervuren gebeurde er iets vreemds: mijn vertrouwde referenties verdwenen. Niet omdat de Model 55 beter klonk, of indrukwekkender, of grootser – maar omdat hij zich aan niets leek te spiegelen. Wat ik hoorde, was anders. Eigenzinnig. Uniek op momenten. Maar tegelijk ook warm, uitnodigend en subtiel. En dat intrigeerde me mateloos.

Zelden heb ik een luidspreker gehoord die zo schaamteloos zichzelf is. Die zich niets aantrekt van ‘correctheid’, maar die resoluut kiest voor muzikaal karakter. Een klankbeeld dat je niet dicteert, maar uitnodigt tot ontdekking. Niet om te imponeren, maar om te raken.

Wat hieronder volgt is geen klassieke recensie, met voorspelbare hokjes of eenduidige conclusies. Dit is het verhaal van een luidspreker die niet enkel muziek laat horen, maar muziek laat voelen – op een manier die je misschien niet meteen begrijpt, maar die je ook niet meer loslaat.

Technisch gezien zijn de ontwerpen vaak eigenzinnig: geen standaardcomponenten, geen geforceerde oplossingen, maar klankkasten die ademruimte geven aan drivers die expressie en resonantie mogen hebben. Hoorns worden niet ingezet voor luidheid, maar voor natuurlijkheid. Crossovers zijn minimaal of volledig afwezig. Elke kast is met de hand gebouwd, op bestelling, afgestemd op menselijke oren – niet op machines. Tonapparate creëert klank-instrumenten, geen consumentenproducten.

En net omdat het zo’n merk is dat zich niets aantrekt van conventie, trok het mijn aandacht.

Een paar maanden geleden stelde Jan van Walden High End me tijdens een ongedwongen ontmoeting en leuke luistersessie de Model 55 voor. En zo is het gegaan. Onlangs kreeg ik de kans om de Model 55 grondig te gaan beluisteren in Tervuren. Samen met mijn vertrouwde 300B single-ended buizenversterker met Western Electric 300B’s en ‘oude’ warm klinkende Sylvania 6SN7’s, die ik koester om hun levendige middengebied en ongefilterde directheid, vatten we een interessante test aan.

Het universum van Tonapparate

Wie in de wereld van high-end audio op zoek gaat naar ultieme neutraliteit, technische perfectie of laboratoriumprecisie, zal Tonapparate waarschijnlijk over het hoofd zien. Dat is niet toevallig. Dit Duitse merk – gevestigd in Wolfsburg en geleid door de bedachtzame en filosofisch ingestelde Uwe Meyer – mikt niet op statistieken of meetcurves, maar op het beleven van muziek op een andere manier. De producten worden gebouwd vanuit een klankvisie die warmte, luisterplezier en verfijning vooropstelt. Tonapparate produceert luidsprekers die je niet enkel beluistert, maar die je omarmen met een muzikaliteit die je zelden hoort. Geen indrukwekkende cijfers om mee uit te pakken, maar een beleving die je raakt in haar puurheid en finesse.

Het gamma is op het eerste zicht veelzijdig en divers: van backloaded horns tot frontloaded ontwerpen, klassieke vented cabinets, maar ook DSP-gestuurde subwoofers en zelfs uitgekiende apparatuur-standaards. Wat al deze luidsprekers verbindt, is een onderliggende filosofie die moeilijk in één woord te vatten is. Meyer spreekt zelf over “musikalische Authentizität” – muzikale echtheid – maar zonder te vervallen in de valkuil van technische puurheid. Bij Tonapparate draait het om hoe muziek wordt beleefd, niet hoe ze analytisch en koel wordt gemeten.

Dit is een luidspreker die ademt. Letterlijk. De tweekamerconstructie met dubbele poorten en een instelbaar decompressiesysteem laat de kast leven en meebewegen met de muziek. Geen opgeblazen pseudo-laag of dreunende poorten, maar een gecontroleerd, organisch fundament dat de muziek grond onder de voeten geeft.

Het hart: de field-coil driver

Centraal in de Model 55 staat een 11-inch field-coil driver, een technologie die teruggaat naar de begindagen van de luidsprekerbouw. Waar de meeste moderne speakers werken met permanente magneten van ferriet of neodymium, kiest Tonapparate bewust voor de elektromagneet: een magnetisch veld dat actief wordt opgewekt door een geïntegreerde voeding.

Die keuze is geen nostalgie, maar een bewuste stap naar muzikaliteit. Het opgewekte veld is stabiel en lineair, waardoor de driver een enorme precisie en rust brengt. Vooral in het middengebied maakt dit een wereld van verschil: stemmen klinken natuurlijk en onvervormd, instrumenten krijgen hun volle karakter, en de kleinste details komen moeiteloos naar voren. Het ultralichte membraan reageert razendsnel, waardoor nuances in dynamiek en timing zeer correct doorkomen.

Wie tijdens de luistertest die helderheid en souplesse ervaart, beseft meteen dat dit de handtekening van de field-coil driver is. Het is precies dit vermogen tot detailweergave en muzikaliteit dat de Model 55 onderscheidt — en waar Tonapparate zijn visie bijzonder mooi mee tot uitdrukking brengt.

1-inch compressiedriver

Naast de field-coil driver werkt een 1-inch compressiedriver in een bronzen hoorn, geïnspireerd op het klassieke WE32A-ontwerp. Deze combinatie zorgt voor een duidelijke, krachtige weergave van de hoge tonen met extra lucht en openheid.

Driver en hoorn sluiten naadloos op elkaar aan. Er zijn geen zware filters nodig; de afstemming gebeurt vooral via de akoestiek en de mechanische bouw. Daardoor klinkt het hoog natuurlijk en direct, zonder scherpte of onnatuurlijke kleuring. Samen met de field-coil vormt dit een coherent geheel dat helder, evenwichtig en transparant blijft.

Ambachtelijke perfectie tot in de details

Onderaan de Model 55 bevinden zich de luidsprekeraansluitingen, stevig uitgevoerd maar niet zo makkelijk bereikbaar. Aan de achterzijde zit een schuifbaar paneel waarmee de werking van de baspoorten kan worden aangepast. Zo kan de kast eenvoudig afgestemd worden op de ruimte en de persoonlijke voorkeur van de luisteraar.

De voeding voor de field-coil driver maakt deel uit van dit geheel en is cruciaal: zonder spanning geen magnetisch veld, en dus ook geen klank. Het illustreert mooi de filosofie van Uwe Meyer: muziek begint bij energie, en die energie wordt hier rechtstreeks omgezet in geluid.

Elke Model 55 wordt volledig met de hand gebouwd en krijgt een uniek serienummer. De afwerking is sober en ambachtelijk: geen zichtbare naden, hout dat zijdeachtig aanvoelt en een uitstraling die rust en ernst uitstraalt. Dit is geen speaker die in massa van de band rolt, maar een ‘pièce unique’ dat met zorg en vakmanschap in een atelier wordt geboren.

Specificaties

– 11″ field-coil driver met ultralicht membraan en geïntegreerde voeding
– 1″ compressiedriver op bronzen hoorn (WE32A-gebaseerd)
– Efficiëntie: ca. 97 dB / 1W / 1m
– Impedantie: 8 Ohm, soepel en stabiel
– Aanbevolen versterkervermogen: 5–15 W per kanaal
– Behuizing: massief hout met interne sparrenstructuur, vented tweekamer met instelbare decompressie
– Afmetingen: 885 × 570 × 385 mm (h × b × d)
– Afwerking: ambachtelijk vervaardigd, natuurlijke houtsoorten

Wie Walden High End binnenstapt, merkt meteen dat dit geen gewone winkel is. Jan heeft veel aandacht besteed aan de inrichting en akoestiek: de ruimte is warm, overzichtelijk en met zorg gedempt en gediffuseerd, zonder klinisch te worden. De Model 55 kreeg de juiste plaatsing, vrij opgesteld en licht ingedraaid, waardoor ze optimaal konden ademen.

Wat minstens zo belangrijk is, is de ontvangst. Als gast krijg je hier de tijd en ruimte om grondig te luisteren. Geen haast of druk, maar de kans om in alle rust te ervaren wat deze zorgvuldig geselecteerde toestellen te bieden hebben.

En precies die combinatie van zorgvuldige opstelling, uitgekiende versterking en een gastvrije omgeving wekte onze nieuwsgierigheid nog meer: hoe zou de Model 55 muzikaal presteren in deze context? Dat ontdekten we in de luistertest.

Luistertest

Een luidspreker als de Tonapparate Model 55 vraagt om meer dan een snelle indruk. Daarom koos ik bewust voor een brede selectie muziek, variërend van klassiek tot jazz, van intieme singer-songwriter tot groot orkestwerk. Elk stuk had zijn eigen rol: dynamiek en kracht testen, subtiliteit en detail blootleggen, de warmte van stemmen onderzoeken of de ruimtelijkheid van een opname ervaren. Zo ontstond geen toevallige playlist, maar een zorgvuldig opgebouwde ontdekkingsreis waarin de Model 55 telkens een ander facet van zijn kunnen moest tonen.

Playlist

Danse Macabre, Op. 40, Minnesota Orchestra (Reference Recordings)
Fanfare for the Common Man, Copland, Minnesota Orchestra (Reference Recordings)
Frances – Don’t Worry About Me
Nick Cave – Nobody’s Baby Now (Idiot Prayer album)
Chet Baker – Alone Together (Stereo album)
Kari Bremnes – Varres Ring
Mahler – Symphony No. 1 – Dietrich Fischer-Dieskau
Max Richter – Organum
Nenad Vasilic solo live – 1. Opener & Vranjanka (vinyl)
Floating Points & Pharoah Sanders – Promises

Tonale eigenzinnigheid als troef

Wat maakt de Model 55 zo bijzonder? Hij probeert niet volledig neutraal of technisch perfect te zijn, maar laat muziek bewust op een andere manier horen. De tonaliteit is niet klassiek vlak, maar wel opvallend coherent en natuurlijk. Tijdens het luisteren merkte ik dat je muziek op een andere manier gaat ervaren: stemmen krijgen kleur, instrumenten klinken tastbaar en de muziek zelf lijkt meer te ademen. Dat vraagt tijd en geduld, want de Model 55 openbaart zich niet in een snelle indruk, maar pas echt wanneer je de kans neemt om langer te luisteren.

Niet iedereen zal deze aanpak waarderen. Wie houdt van analytische scherpte of klinische precisie, vindt dat hier niet. Wat de Model 55 wél biedt, is een middengebied dat uitzonderlijk rijk en gedetailleerd is. Het zijn juist die nuances die het luisteren eindeloos interessant maken. Elke sessie ontdek je nieuwe accenten of kleine details die je eerder niet waren opgevallen. Dat maakt de ervaring niet alleen aangenaam, maar ook blijvend boeiend: je blijft nieuwsgierig naar hoe je favoriete muziek via deze luidspreker zal klinken.

De anatomie van de Model 55

De Tonapparate Model 55 is geen luidspreker in de klassieke zin van het woord. Het is geen verzameling losse componenten — woofer, tweeter, filter — maar een instrument, een klankkast die akoestiek, houtbouw en elektrodynamica samenbrengt in een harmonieus geheel. Wie enkel puur naar de cijfers kijkt, begrijpt het concept niet. Wie echter luistert, ontdekt een klankwereld waarin verfijning en doelbewust vakmanschap de toon zetten.

Ambacht in massief hout

De kast van de Model 55 straalt ingetogen klasse uit. Geen glossy laklagen of futuristische vormen, maar een pure houten ziel. Vervaardigd uit massief hout, met een interne structuur van sparrenhout, ademt hij de sfeer van de grote luidsprekers uit de jaren dertig en vijftig. Denk aan de ontwerpen van Western Electric of Altec, die dezelfde robuuste eenvoud en natuurlijke uitstraling droegen. Toch blijft de Model 55 onmiskenbaar van vandaag: zijn afmetingen — 885 mm hoog, 570 mm breed en 385 mm diep — zijn zorgvuldig gekozen om akoestisch te presteren volgens moderne inzichten. Retro in vorm, maar met een eigentijdse klankvisie.

De testopstelling

In de luisterruimte van Walden High End stond de Tonapparate Model 55 opgesteld in een zorgvuldig samengestelde keten. Als bron diende de Auralic Auris 2.2 streamer, aangevuld met een Audio Note CD Two/II gecombineerd met de Audio Note DAC 4.1x Balanced. Voor vinyl gebruikten we de platenspeler Origin Live – Resolution met de toonarm Origin Live Enterprise 12” en als cartridge de ZYX Ultimate EX-Omega.

De versterking gebeurde met de Fezz Audio Mira Ceti 300B, uitgerust met Western Electric 300B eindbuizen. In de voortrap stonden 6SN7-buizen van Ken-Rad en Sylvania, die we tijdens de sessie afwisselden om de klankbalans te verfijnen. Het verschil was opmerkelijk: waar de Sylvania’s voor een wat zachtere en genuanceerdere toon zorgden, gaven de Ken-Rads de weergave net dat tikkeltje meer pit en energie — iets wat de Model 55 moeiteloos liet horen.

Vanaf de eerste noten was duidelijk dat de Tonapparate Model 55 geen doorsnee luidspreker is. Wat meteen opviel, was de manier waarop het middengebied zich openvouwde: helder, natuurlijk en ongekunsteld. Stemmen klonken tastbaar, instrumenten kregen een overtuigende plaats in de ruimte. Niet alleen de tonen, maar ook de kleinste details kwamen mee – het ademhalen van een zanger, het zacht schuiven van een stoel, de manier waarop snaren natrillen.

Waar veel moderne luidsprekers zich profileren met een fel en sprankelend hoog, kiest de Model 55 voor een andere weg. In eerste instantie lijkt hij iets geslotener in de hoogste regionen, maar al snel merk je dat dit bedrieglijk is. De details zijn er wel degelijk, alleen nooit opdringerig. Het resultaat is een verfijnde weergave die je toelaat urenlang te luisteren zonder luistermoeheid.

Ook de dynamiek is zeer overtuigend, al gaat het nooit om brute kracht. Bij orkestrale werken blijft de weergave ruimtelijk en natuurlijk, zonder dat kopersecties of percussie fel of agressief worden. De energie is er, maar altijd gecontroleerd. In kleinere bezettingen toont de Model 55 zich van zijn meest aangename kant: een stem die dichtbij komt, een piano die het geluidsbeeld open trekt, een contrabas die in de details aanwezig is en de ruimte vult met puur realisme.

Een bijzonder moment tijdens de test kwam met Nick Cave. In eerste instantie klonk zijn stem wat vlak met de Sylvania 6SN’s, maar zodra de Ken-Rad buizen in de voortrap het werk overnamen, veranderde het karakter in positieve zin. Plots kregen de stem meer textuur en emotie, de piano werd een levendig in de kamer gezet. Het toont hoe gevoelig de Model 55 is voor de keten waarin hij speelt en hoe moeiteloos hij verschillen in elektronica doorgeeft.

Ook bij intiemere stemmen, zoals Frances of Chet Baker, wist de Model 55 te overtuigen. De stem van Frances klonk klein en fragiel, maar tegelijk natuurlijk aanwezig. Kari Bremnes zorgde voor kippenvel: de Model 55 overtuigde door de emotionele kern van haar muziek onverbiddelijk naar voren te brengen.

De vinylweergave met Nenad Vasilic bevestigde ook dit beeld: dit is geen luidspreker die technisch indruk wil maken, maar een die muziek tastbaar maakt. De contrabas stond letterlijk in de kamer, vol resonantie en realisme. Ook bij het beluisteren van Pharoah Sanders en Floating Points werd duidelijk dat de Model 55 niet uit is op spektakel, maar op betrokkenheid. De muziek werd niet ontleed, maar ervaren – eerlijk, warm en emotioneel.

Wie de Model 55 beluistert, ontdekt een luidspreker met een uitzonderlijk open middengebied, detail zonder scherpte, en een natuurlijke warmte die muziek tot haar essentie terugbrengt. Dat maakt hem niet alleen uniek, maar ook onweerstaanbaar voor wie muziek wil beleven in plaats van beoordelen.

Conclusie

De kracht van de Tonapparate Model 55 zit niet in neutrale perfectie of meetkundige precisie, maar in zijn eigenzinnige manier van muziek laten horen. Waar sommige luidsprekers imponeren met fel hoog of overdreven laag, kiest de Model 55 voor een ander pad. Het middengebied is hier de ster: open, rijk aan detail en zo natuurlijk dat je telkens opnieuw verrast wordt door hoe vertrouwde muziekstukken klinken. Het is een luidspreker die niet alles gladstrijkt, maar juist de nuances laat ademen.

Voor een richtprijs van €18.000 krijg je geen high-end glitter, maar een ontwerp dat doordrenkt is van visie en ambacht. Een luidspreker die je niet voorschrijft wat je moet horen, maar je uitnodigt om opnieuw te luisteren – en steeds dieper te ontdekken. Hij is niet voor iedereen, maar wie zich openstelt voor deze benadering, vindt een partner waarmee elke luistersessie blijft groeien.

Mijn advies is eenvoudig: ga hem beluisteren. Niet vluchtig, maar met tijd en aandacht. Want de Model 55 is geen luidspreker die je meteen doorgrondt. Hij verrast, daagt uit en maakt nieuwsgierig. En precies daardoor vertelt hij je misschien niet alleen iets nieuws over de muziek, maar ook iets over jezelf.

Voor- en nadelen

Voordelen:
• Zeer rijk en emotioneel middengebied
• Muzikale presentatie met zachte detaillering
• Uitstekende plaatsing en soundstage
• Geen luistervermoeidheid, ook na lange sessies
• Intrigerende tonale kleur, ideaal voor akoestische muziek en jazz
• Verfijnd, natuurlijk laag zonder overdrijving

Nadelen:
• Niet neutraal – tonaliteit kan verwarrend zijn voor ‘referentieluisteraars’
• Behoeft zorgvuldige match met versterking (buizen aangeraden)
• Minder geschikt voor wie absolute precisie zoekt in hoog en timing
• Vraagt om tijd, geduld en een open geest